ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ ΣΤΙΣ ΓΕΥΣΕΙΣ ΚΑΙ ΤΑ ΑΡΩΜΑΤΑ ΤΟΥ ΠΗΛΙΟΥ

Το Πήλιο αποτελεί ιδανικό ταξιδιωτικό προορισμό καθ’όλη την διάρκεια του έτους, για όσους επιθυμούν να ζήσουν για λίγο κοντά στη φύση και να εξερευνήσουν έναν επίγειο παράδεισο. Η περιήγηση στα γραφικά χωριά του, τα ξεχωριστά ήθη και έθιμά του, παράλληλα με ένα πλήθος γαστρονομικών απολαύσεων και η Πηλιορείτικη φιλοξενία, αποτελούν μια μοναδική εμπειρία που πρέπει να ζήσει κάθε ταξιδευτής.  Ακολουθήστε τα λιθόκτιστα καλντερίμνια της, που οδηγούν στις πλακόστρωτες πλατείες με τα υπεραιωνόβια πλατάνια και τα ζεστά παραδοσιακά καφενεία, που σερβίρουν ντόπιο τσίπουρο, Πηλιορείτικους μεζέδες και καφέ ελληνικό στη χόβολη.  Ανακαλύψτε στις παραδοσιακές ταβέρνες την Πηλιορείτικη κουζίνα, πλημμυρισμένη από την μοσχοβολιά της παράδοσης και την αστείρευτη γνώση της έμπειρης νοικοκυράς, δημιουργώντας συνταγές που η ομορφιά τους βρίσκεται στην απλότητα και στο συνδυασμό των υλικών της.   Η Πηλιορείτικη κουζίνα στηρίζεται σε απλά πρωτογενή υλικά από το βουνό,  αρωματικά βότανα, ρίγανη, θυμάρι, τσάι, θρούμπι, χόρτα, φτέρες, σπαράγγια, τσιτσιραύλα, μανιτάρια, κάστανα, καρύδια κ.ά. Από τους μικρούς μπαξέδες υπέροχα ζαρζαβατικά και μυριστικά. Τα ντόπια κρέατα από την οικόσιτη (ζωϊκή) παραγωγή και τα ψάρια από τις θάλασσες του Αιγαίου και του Παγασητικού κόλπου.   Οι Πηλιορείτισσες νοικοκυρές με μεράκι και φαντασία μαγείρευαν το φαγητό σε τσουκάλια και χαλκώματα σε σιγανή φωτιά και κάθε εποχή είχε τα δικά της φαγητά. Το καλοκαίρι έστρωναν το Πηλιορείτικο τραπέζι με τα κηπευτικά και τα θαλασσινά, ενώ τον χειμώνα την τιμητική τους είχαν ο τραχανάς και το κατσαμάκι, η φασολάδα και οι φακές, τα ρεβίθια και οι σούπες.  Τα Χριστούγεννα, το Πάσχα, τις Απόκριες, στα πανηγύρια και στις γιορτές ιδίως του νοικοκύρη, σε χαρές (αρραβώνες, γάμους, βαπτίσια) ή σε λύπες (ξενιτεμούς, θανάτους, αρρώστιες).  Τα Χριστούγεννα έσφαζαν τον χοίρο, κάτι που γίνεται και σήμερα στα χωριά του Πηλίου. Έφτιαχναν λουκάνικα, παστά και μαγείρευαν χοιρινό με πράσο, σέλινο ανήμερα τα Χριστούγεννα. Κότα σούπα και ψητό χοιρινό στη χόβολη ή όποιο άλλο κρέας με πιλάφι που το έλεγαν του «Χριστού το φαΐ». Την Πρωτοχρονιά το Πηλιορείτικο τραπέζι είχε κότα γεμιστή ή κούρκο (γάλο) με κάστανα, καρύδια, σταφίδες, κιμά, κρεμμύδι -όλα καρβουρδισμένα-, φρούτα και κόκκινο κρασί.  Ανήμερα το Πάσχα έτρωγαν μαγειρίτσα και γλεντούσαν στην πλατεία του χωριού μετά το κάψιμο του Ιούδα μέχρι αργά το βράδυ με φαγητά, τραγούδια, και χορούς που πρώτοι «έσερναν» ο παπάς και οι άρχοντες του χωριού. Την Δευτέρα του Πάσχα έψηναν το αρνί στη σούβλα ή στο χωριάτικο φούρνο και προετοιμάζονταν για ένα νέο γλέντι.  Στους γάμους έφτιαχναν συνήθως ρύζι με κατσίκι ή αρνί και κερνούσαν μπακλαβά που είχε συμβολική σημασία για το ζευγάρι.  Στα Πανηγύρια -που γίνονται έως και σήμερα- στις μεγάλες πλατείες κάτω από τα πλατάνια, μαγείρευαν κρέας με ρύζι συνοδευμένο με ντόπια κρασιά, τραγούδι και χορό μέχρι πρωΐας.  Του Άϊ Γιωργιού οι κτηνοτρόφοι της κάθε περιοχής προσέφεραν το κρέας (αιγοπρόβατα και μοσχάρι), διατηρώντας το έθιμο της θυσίας των Αμνών στη Χάρη του Αγίου και το αποκαλούν «Το φαγητό του Αγίου». Είναι μια παλιά συνταγή που μας έρχεται από το 1756 και μεταφέρεται από γενιά σε γενιά στο σήμερα. Το φαγητό είναι κομμάτια κρέατος, κρεμμύδια, ντομάτα, βούτυρο, αλάτι, πιπέρι και σπασμένο σιτάρι.  Υπάρχουν και πολλά νηστίσιμα πανηγύρια, όπως του Άϊ Γιάννη του Προδρόμου στις 29 Αυγούστου. Μοιράζουν κουκόφαβα είναι ένα χυλό από κουκιά με κρεμμύδι χωρίς λάδι, λόγω νηστείας. Απαγορεύεται η κατάλυση του ποτού ακόμα και σήμερα, ιδιαίτερα του μαύρου κρασιού που θυμίζει το αίμα που χύθηκε κατά τον αποκεφαλισμό του Αγίου. Την παραμονή του Αγίου όμως γλεντούν τρώνε κατσίκι με ρύζι που ψήνουν σε μεγάλα τσουκάλια στον προαύλιο χώρο της εκκλησίας. Πίνουν άφθονο κρασί, τραγουδούν και χορεύουν μέχρι πρωίας.

ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΕΣ ΣΥΝΤΑΓΕΣ ΤΟΥ ΠΗΛΙΟΥ

Πολλά από αυτά τα έθιμα έχουν διατηρηθεί μέχρι και σήμερα. Εκτός από τα έθιμά του το Πήλιο έχει κρατήσει μέχρι και σήμερα τις γεύσεις και τις μυρωδιές του, τις σπιτικές συνταγές με τα μυστικά τους. Η παραδοσιακή κουζίνα του Πηλίου, στηρίχθηκε σε απλά πρωτογενή υλικά τα οποία υπήρχαν στον τόπο δημιουργώντας θεσπέσιους γευστικούς συνδυασμούς. Στην Πηλιορείτικη κουζίνα πρωτοστατούν υλικά από τη φύση, όπως μανιτάρια, κάστανα, καρύδια, χόρτα, φτέρες, βατόμουρα, μήλα και ένα σωρό μυρωδικά από το βουνό των Κενταύρων. Το πιο διάσημο πιάτο σε όλο το Πήλιο, είναι αναμφίβολα το σπεντζοφάι. Ένα κλασικό τυπικό φαγητό, που γίνεται με ντόπιο λουκάνικο (παρασκευάζεται από γίδινο, πρόβειο και λίγο χοιρινό κρέας), πράσινες πιπεριές, σάλτσα ντομάτας και τουλάχιστον μια σπέντζα (καυτερή πιπεριά).  Ζεστή φασολάδα, κατ’εξοχήν χειμερινό φαγητό. Σερβίρεται σε όλα τα παραδοσιακά ταβερνάκια με καυτερές πιπεριές και ντόπιο λουκάνικο. Αρνάκι λαδολέμονο, αρνί με πατάτες σιγομαγειρεμένο στο φούρνο με ξύλα, χοιρινό με πράσα ή γλυκόξινο με κυδώνια, αγριογούρουνο σε πολλές συνταγές, όπως στιφάδο, πρασοτηγανιά, γίδα κοκκινιστή, στιφάδο, βραστή πουλμπάρι. Κόκκορας κρασάτος ή κοκκινιστός με παραδοσιακά ζυμαρικά. Μπουλμπάρι, φρέσκο λουκάνικο γεμιστό με συκωταριά και κιμά. Πίτες, με άπειρες συνταγές, με φύλλο ή χωρίς, λαχανόπιτες, τηγανοκούλουρα, τυρόψωμο, ελιόψωμο και κάθε λογής στριφτάρια. Κολοκυθοανθοί γεμιστοί με τυρί ή ρύζι. Μελιτζάνες γεμιστές μαγειρεμένες σε κόκκινη σάλτσα. Χόρτα τσιγαριστά. Οι περίφημοι ριγανοκεφτέδες. Τσιτσίραυλα, εκλεκτός μεζές για τσίπουρο, είναι οι κορυφές της αγριοφυστικιάς που μαζεύονται την Άνοιξη. Γίνονται τουρσί ή σαλάτα, ομελέτα με αυγά. Κρίταμα, μικρά φυτά που βγαίνουν μέσα στις σχισμές των βράχων στην θάλασσα. Γίνονται τουρσί και νοστιμίζουν τις σαλάτες. Βλαστάρια φτέρης, μαζεύονται την άνοιξη (Μάρτη). Γίνονται σαλάτα με μπόλικο λαδόξιδο και αλάτι, τηγανιτές με αλεύρι και ραντισμένες με λίγο κρασί, ομελέτα, και κεφτέδες. Σπαράγγια, τρυφεροί βλαστοί βγαίνουν την άνοιξη και γίνονται βραστά ή ομελέτα. Βεργιά, αγαπημένος μεζές που γλυκαίνει την πικρή του γεύση με ξίδι και ελαιόλαδο. Τρώγονται σαν ζεστή σαλάτα. Μανιτάρια, τα αγαπημένα των κατοίκων του Πηλίου. Μανιτάρια στο τηγάνι, με πατάτες στο φούρνο, ψητά, πλακί κλπ. Λουκάνικο Πηλίου. Γίνεται από γίδινο, πρόβειο και χοιρινό κρέας και είναι αρκετά πικάντικο. Κουβαρίνια, γεμιστές αρνίσιες κοιλιές με μαϊντανό, κρεμμύδι, σκόρδο και ψιλοκομμένες αρνίσιες κοιλιές μαγειρεμένες με κόκκινη σάλτσα. Μεγάλη ποικιλία υπάρχει όπως είναι φυσικό και στους  Θαλασσινούς μεζέδες. Ψάρια και καραβιδομακαρονάδες, σερβίρονται ψητά ή μαγειρεμένα με χίλιες δύο συνταγές, ειδικά στα χωριά του Νότιου Πηλίου. Πολλές συνταγές και για παραδοσιακά γλυκά. Σχεδόν πάντα θα σας κεράσουν γαλακτομπούρεκο ή λουκουμάδες ή γλυκό του κουταλιού. Ο μπακλαβάς δεν λείπει από κανένα γιορτινό τραπέζι αρτύσιμος ή νηστίσιμος είναι πάντα παρόν. Χριστουγεννιάτικα γλυκά. Ονομάζονται έτσι για το τριγωνικό τους σχήμα που αν μη τι άλλο, φέρνει καλοτυχία. Με την γέμιση του μπακλαβά, τυλιγμένη σε φύλλο και διπλωμένο τριγωνικά. Τηγανίζονται και πασπαλίζονται με άχνη ζάχαρη και βανίλια. Φλογέρες. Γίνονται με τα ίδια υλικά, με  μόνη διαφορά ότι είναι τυλιγμένες κυλινδρικά και ψημένες σε φούρνο πασπαλίζονται με καρυδόψιχα. Ρυζόπιτα Πηλίου με κόκκινη κολοκύθα, σταφίδες, καρύδια κανέλα και μπόλικο σιρόπι. Λαχταριστά γλυκά του κουταλιού, μαρμελάδες και λικέρ με τα αρώματα και την γεύση των φρούτων που αφθονούν σε αυτόν τον τόπο. Κυδώνι, κάστανο, μούρα, φιρίκι, κεράσι, βύσσινο, αγριοκέρασο, κάστανο, καρυδάκι, σύκο, μύρτιλο, βατόμουρα, σύκα, αγριοφράουλες, όλα γίνονται γλυκό. Το Πήλιο παράγει μεγάλες ποσότητες εύγευστων φρούτων που καλλιεργούνται στα χαμηλότερα υψόμετρα του βουνού, αχλάδια, κεράσια, ροδάκινα και άλλα πολλά. Τα πιο φημισμένα φυσικά είναι το μικρό φιρίκι και τα μήλα ζαγορίν. Τα μήλα Ζαγοράς  Πηλίου ξεχωρίζουν για την εξαιρετική τους ποιότητα, την ιδιαίτερη γεύση και το άρωμά τους. Κόκκινα και ζουμερά έχουν κατακλύσει την Ελλάδα και όλη την Ευρώπη. Προστατεύονται από τον Αγροτικό Συνεταιρισμό Ζαγοράς (ιδρύθηκε το 1916) με περισσότερα από 1.000 εγγεγραμμένα μέλη. Το μήλο Starking Delicious (Στάρλιν Ντελίσιους) ήλθε στην περιοχή από την Καλιφόρνια και μέσα σε λίγα χρόνια έγινε η κυριότερη καλλιέργεια της περιοχής. Π.Ο.Π. προϊόν από το 1996, με ετήσια παραγωγή 10.000-15.000. Ένα ακόμη ξεχωριστό προϊόν είναι το Φιρίκι. Το διάσημο μικρό μήλο που ήλθε από τον Εύξεινο Πόντο τον 18οαι. Έχει σκληρή και τραγανή σάρκα. Εύγευστο με χυμώδη γεύση, Π.Ο.Π. προϊόν από το 2010. Τα κάστανα του Πηλίου, ξακουστά εξ’αιτίας της καλής τους ποιότητας και του μεγάλου μεγέθους τους με υπόλευκη σάρκα και πολύ γλυκιά γεύση που τα κάνει ιδανικά για την ζαχαροπλαστική. Εκτός της Ελληνικής αγοράς εξάγονται σε Ιταλία, Γερμανία, Σερβία. Η παραγωγή στην περιοχή του Ανατολικού Πηλίου είναι περίπου 6εκ. κιλά. Εκλεκτές οι ελιές Πηλίου. Σε υψόμετρο 300μ. καλλιεργούνται αμέτρητα ελαιόδενδρα που δίνουν την επιτραπέζια κονσερβολιά Πηλίου Π.Ο.Π. προϊόν, η οποία συντηρείται στην άρμη. Πολύ αρωματικό είναι και το μέλι από άνθη, καστανιές και λουλούδια του δάσους. Το ντόπιο κρασί γίνεται από κόκκινα σταφύλια φράουλα. Έχει δυνατό πορφυρό χρώμα και φρουτένια γεύση. Συνοδεύει κάθε παραδοσιακό μεζέ σε όλα τα ταβερνάκια του Πηλίου. Τσίπουρο. Παρασκευάζεται κυρίως από σταφύλια, αλλά στα χωριά Λαμπινού Πρόπαν, Πουρί, Λαύκο κ.ά. γίνεται και από κούμαρα. Γνωστό ως κουμαρίσιο. Βάζουν γλυκάνισο για μυρωδιά, ενώ παλιά έβαζαν μια χούφτα καλαμπόκι ή κριθάρι για να γλυκάνει. Τα τελευταία χρόνια έχουν δημιουργηθεί αρκετές μονάδες παρασκευής και τυποποίησης γλυκών του κουταλιού με φρούτα και καρπούς Πηλίου. Οι περισσότερες από αυτές είναι οικοτεχνίες ή συνεταιρισμοί γυναικών που με σπιτική φροντίδα συλλέγουν και παρασκευάζουν τα γλυκά κουταλιού με τον ίδιο τρόπο που έμαθαν από τις μητέρες και τις γιαγιάδες τους, χωρίς την χρήση συντηρητικών. Επιστρέφοντας από το ταξίδι σας διαλέξτε ανάμεσα από τα καλούδια του τόπου τις αγαπημένες σας γεύσεις και πάρτε  μαζί σας, σαν μία γλυκιά ανάμνηση.