Σε μικρή ηλικία έμεινε ορφανός και ανατράφηκε αρχικά από τον παππού του Αμπντ αλ-Μουταλίμπ και μετά το θάνατό του από τον θείο του Αμπού Ταλίμπ, τον οποίο συνόδευε στα εμπορικά του ταξίδια στη Συρία από μικρή ηλικία. Κατά τη διάρκεια των ταξιδιών του ήλθε σε επαφή με χριστιανούς και ιουδαίους και αφομοίωσε πολλά στοιχεία από τις θρησκείες τους. Στα 25 χρόνια του, το 595, ο Μωάμεθ νυμφεύτηκε μία πλούσια χήρα, τη Χαντίτζα, δεκαπέντε χρόνια μεγαλύτερή του, με την οποία έζησε αρμονικά μέχρι το θάνατό της, το 620, και απέκτησε τέσσερις κόρες και δύο γιους. Η Χαντίτζα θεωρείται η πρώτη πιστή του Μουσουλμανισμού. Μετά το θάνατό της, ο Μωάμεθ στράφηκε στην πολυγαμία και απέκτησε 11 συζύγους έως το 630. Έχοντας πνευματικές ανησυχίες και προβληματιζόμενος για τη σύγχυση που επικρατούσε στις αραβικές θρησκείες, που ήταν ειδωλολατρικές, αποτραβιόταν σ’ ένα σπήλαιο στο λόφο Χίρα, κοντά στη Μέκκα και συλλογιζόταν, πώς θα δώσει μία νέα θρησκεία στους ομοεθνείς του και πώς θα τους εξυψώσει πολιτικά. Ήταν 40 ετών το 610, όταν, όπως λέει η παράδοση, του φανερώθηκε ο άγγελος Γαβριήλ και του υπαγόρευσε τις «θελήσεις του θεού». Τη βαθιά αυτή πνευματική εμπειρία την αισθάνθηκε ως κλήση στο προφητικό έργο. Από το 613 άρχισε να διαδίδει το «θέλημα του ενός και μοναδικού θεού», διαμορφώνοντας μία νέα θρησκεία. Καλούσε τους ανθρώπους να τον ακολουθήσουν στο δρόμο του «Ισλάμ», της υποταγής στο Θεό (Αλάχ). Στην αρχή οι ειδωλολάτρες κάτοικοι της Μέκκας αποστρέφονταν τη διδασκαλία του και τον καταδίωκαν. Αναγκάσθηκε τότε να φύγει για τη Μεδίνα, όπου τον υποδέχθηκαν πολύ θερμά και ασπάσθηκαν τη διδασκαλία του. Η αποδημία του από τη Μέκκα στη Μεδίνα (Χίτζρα ή Εγίρα στα ελληνικά) που έγινε τον Σεπτέμβριο του 622, είναι σημαντικότατο γεγονός και θεωρείται η αρχή της χρονολογίας για τους μουσουλμανικούς λαούς. Στη νέα του πατρίδα επέδειξε πολιτική, στρατιωτική και διπλωματική ευστροφία, κατορθώνοντας να συνενώσει με την πάροδο του χρόνου στη νέα θρησκεία τις διάφορες αραβικές φυλές. Καθοριστική για την εξέλιξη του Ισλάμ στάθηκε η μάχη της Μπαντρ (15 Μαρτίου 624), κατά την οποία 324 μουσουλμάνοι κατατρόπωσαν τον στρατό της Μέκκας, αποτελούμενο από περίπου χίλιους άνδρες. Η νίκη αυτή θεωρήθηκε ως θεϊκό σημάδι. Αφού κυριάρχησε απόλυτα στη Μεδίνα, κατόρθωσε να υποτάξει αναίμακτα και την πατρίδα του Μέκκα στις 11 Ιανουαρίου 630. Παρά τις προσπάθειές του, διαπίστωσε ότι το θρησκευτικό του μήνυμα δεν συγκινούσε ιδιαίτερα τους πιστούς «των θρησκειών της Βίβλου» (Ιουδαίους και Χριστιανούς). Διακήρυξε τότε ότι αυτές είχαν εκφυλιστεί και υποστήριξε ότι ο μουσουλμανισμός αποτελεί την αποκατάσταση της θρησκείας, την οποία από την αρχή ο Θεός είχε δώσει στην ανθρωπότητα, μέσω των προφητών του, Αβραάμ, Μωυσή και Ιησού. Αντλώντας στοιχεία από την αραβική παράδοση, τον Ιουδαϊσμό και τον Χριστιανισμό, καθόρισε με διαύγεια τις θεολογικές του θέσεις. Επέμεινε στον απόλυτο μονοθεϊσμό, την ανάσταση των νεκρών και την έσχατη κρίση. Τόνισε την πίστη στους αγγέλους, τη σπουδαιότητα των προφητών της Βίβλου, κρατώντας την καθοριστική θέση για τον εαυτό του και τη σημασία των βιβλίων των προφητών, υψώνοντας στην κορυφή το Κοράνιο, ως το ιερό βιβλίο του Ισλάμ. Επέβαλλε τις πέντε υποχρεώσεις του πιστού μουσουλμάνου («Οι Πέντε Στύλοι»): 1. Καθημερινή ομολογία της πίστης του («Δεν υπάρχει άλλος θεός πλην του Θεού, και ο Μωάμεθ είναι ο απεσταλμένος του Θεού»). 2. Προσευχή πέντε φορές την ημέρα προς την κατεύθυνση της Μέκκας. 3. Ελεημοσύνη των πλουσίων προς ανακούφιση των φτωχών συνανθρώπων τους. 4. Νηστεία κατά τον μήνα του Ραμαντάν (Ραμαζάνι). 5. Προσκύνημα στην ιερή πόλη της Μέκκας, όπου βρίσκεται το βασικό ιερό, η Κάαμπα, τουλάχιστον μία φορά στη ζωή του κι εφόσον διαθέτει τα απαραίτητα μέσα. Ο Μωάμεθ, ενώ σχεδίαζε μία εκστρατεία στην περιοχή της Ιορδανίας, αρρώστησε σοβαρά και πέθανε στη Μεδίνα στις 8 Ιουνίου 632. Ενταφιάστηκε στο σπίτι όπου άφησε την τελευταία του πνοή κι εκεί κατασκευάστηκε τζαμί, που θεωρείται μεγάλο προσκύνημα για τους μουσουλμάνους.